In mijn vorige blog heb je kunnen lezen dat Jeffrey Rediger benadrukt dat zonder een herstel van identiteit er vaak geen spontane genezingen van ernstige ziekten optreden.

Mooi onderwerp!

Bronnen voor deze blog zijn 2 boeken: Spontaan genezen van Jeffrey Rediger (hoofdstuk 9) en het boek Wat als dit de hemel is van Anita Moorjami (hoofdstuk 8).

Beide schrijvers hebben het trouwens niet over genezing van Parkinson, maar van ongeneeslijke andere aandoeningen. Zelf denk ik echter dat het vinden van een nieuwe balans in je identiteit ook effect moet hebben op de verschijnselen van Parkinson.

Jeffrey Rediger (hoofdstuk 9)

Schuldgevoel ontstaat door een ongebruikt leven vanuit het ongeleefde in ons (Ernest Becker)

In de Oosterse geneeskunde worden zowel lichamelijke als geestelijke ziekten behandeld door het evenwicht in het energetische systeem van het lichaam te herstellen. Je kunt echter op allerlei verschillende (lichamelijke) levensgebieden (voeding, beweging, supplementen, routines, relaties, overtuigingen…) aanpassingen doen, maar die factoren samen vormen vaak net niet helemaal de sleutel tot herstel van ziekte. Rediger vroeg zich af of misschien de grootste en belangrijkste verandering in identiteit deze sleutel wel was. Elk door hem bestudeerde persoon die spontane genezing meemaakte vermelde namelijk een proces van zelfontdekking, zichzelf opnieuw evalueren, zichzelf en de wereld op een totaal andere manier begrijpen, op een andere manier tegen de stroom ingaan (namelijk omdat je wordt meegenomen in iets groters in plaats van omdat je je je aan jezelf en anderen wil bewijzen), afstand nemen van zelfopgelegde negatieve overtuigingen en ideeen die negatief, schadelijk en beperkend zijn, gevoel van eigenwaarde (identiteit) veranderen en een ander (namelijk: je eigen) verhaal schrijven.

Dit aspect identiteit is volgens Rediger het moeilijkste te vangen, het moeilijkst te beschrijven en heeft te maken met een zeer persoonlijke transformatieproces.

Identiteit is de blauwdruk van het bouwwerk waarvan je geconditioneerd bent te denken dat JIJ dat bent. Het kan zijn ontstaan door trauma en stress in de vroege jeugd. Toxische stress verandert namelijk de chemische en biologische samenstelling van je lichaamscellen.

Het ego is in feite de identiteit of het zelfbewustzijn van een individu. Het is niet permanent, maar veel veranderlijker dan altijd gedacht is. Pas als die verandering plaatsvindt, kan iemand radicaal genezen. Rituelen kunnen daarbij helpen. Of ‘uitzoomen’, jezelf van bovenaf zien ‘in de derde persoon’. Jezelf waarderen als perfect imperfect in plaats van het gevoel koesteren dat je slecht bent. Yoga en meditatie kan ook verandering veroorzaken, net als leren en lezen en het najagen van nieuwe ervaringen en manieren van denken en tijd maken voor doelen en dromen. Er zijn volgens de boekschrijver 1000-en manieren om dat te doen.

Identiteit en immuunsysteem zijn krachtig met elkaar verbonden en vormen volgens Rediger de belangrijkste basis van je gezondheid.

Iedereen is een genie, maar als een vis zichzelf beoordeelt op zijn vermogen om in een boom te klimmen, zal hij zijn leven lang denken dat hij nutteloos is (Albert Einstein)

Anita Moorjami (hoofdstuk 8)

Anita Moorjami herstelt zonder nog verdere behandeling geheel van haar gevorderde kanker na ingrijpende BDE (Bijna Dood Ervaring) die ze kreeg in het stervensproces van haar ziekte. Ze kreeg inzicht in dat zij onvoorwaardelijk geliefd was en haar ziekte veroorzaakt was door het feit dat zij niet van zichzelf kon houden. Binnen 5 weken na dat identiteit-veranderende inzicht kon zij, zonder behandeling en volledig genezen het ziekenhuis verlaten.

Uit haar boek:

Je hoeft je ego niet te overstijgen, maar het te accepteren.

Toen ik in het ‘andere rijk’ was, bevond ik mij in een staat van non-dualiteit. Er was geen scheiding, alleen eenheid. Daar zijn we allemaal zuivere, onvoorwaardelijke liefde, zuiver bewustzijn en bestaan we allemaal uit dezelfde substantie. Ik was volkomen synchroon met alles en iedereen in die toestand en had volledige empathie met alles en iedereen en wist niet meer waar ik eindigde en de ander begon.

Ik besefte naderhand – terug in de duale wereld – dat elk deel van mijzelf in het stoffelijk leven – waaronder mijn emoties, mijn geest en mijn ego nodig zijn om te overleven en te gedijen. Het ego geeft je een gevoel van identiteit, individualiteit en dankzij je ego weet je wie je bent als individu en geef je uitdrukking aan hoe uniek je bent. Als je ego niet nodig zou zijn, zou je er niet mee zijn geboren.

Hoewel we in wezen dus allemaal verbonden zijn met elkaar, allemaal een, zou het moeilijk zijn om in deze stoffelijke wereld te functioneren als je geen ego zou hebben om jou en idee te geven waar ik eindig en jij begint. Je ego is nodig om onderscheid te maken tussen jou en mij.

Omdat ik geconditioneerd ben om te geloven dat het egoistisch is om van mijzelf te houden en het verschijnsel egoistisch negatief is, ben ik bang om egoistisch te worden gevonden als ik van mezelf hou.

Het ego is echter niet de vijand, maar onze aangeleerde neiging om het ego te onderdrukken is de schuldige. Als je het ego koste wat het kost ontkent, bereik je het tegenovergestelde effect. Ik raak geobsedeerd door het ego, omdat ik het moet ontkennen of in toom houden. Daardoor kan ik geen uitdrukking geven aan de waarheid die ik ben. Als ik mijn ego volledig accepteer, dan wordt het gemakkelijkere om bewust te worden van mijn oneindige zelf. Want dan hoef ik mezelf niet meer op te blazen en heb anderen minder hard nodig om van mezelf te houden of mijn ego te behagen of te masseren.

Ego en bewustzijn

Stel je voor: iedereen heeft 2 volumeknoppen waaraan je kunt draaien. Een is het ego, de andere is bewustzijn. Je wordt geboren met de aanleg om zowel een gezond ego als een gezond bewustzijn te hebben. Bewustzijn is de herinnering aan de staat voor je geboorte en het besef dat je in absolute liefde verbonden bent met het universum om je heen, met alles en iedereen daarin. Je weet waarom het leven je geroepen heeft en aan het begin van je leven kun je de connectie met je dierbaren in het niet-stoffelijke rijk nog voelen. Naarmate je ouder wordt, nemen angsten van anderen bezit van jou en word je ontmoedigd om empathie en verbinding met de rest van de wereld te voelen. Je bewustzijn neemt dan af.

Het egoisme wat anderen als negatief bestempelen is de combinatie van veel ego en weinig bewustzijn. Het beste is het om de volumeknop van zowel ego als bewustzijn op maximaal te draaien, volgens boekschrijfster. Een hoog bewustzijn en laag ego maakt jou een voetveeg, een laag bewustzijn en hoog ego een nare egoist die alleen aan zichzelf denkt en in competitie is.

Als jong meisje kreeg ik altijd te horen dat ik mijn ego moest onderdrukken ten dienste van anderen. Ik werd ontmoedigd om uitdrukking te geven aan wat ik wilde, aan mijn individualiteit, ik mocht niet succesvol of slim zijn omdat ik onderdanig moest worden aan mijn toekomstige partner. Ik maakte mezelf klein, opdat anderen groot konden zijn en liet met me sollen. (Noot Marianne: goede voedingsbodem voor het ontwikkelen van Parkinson!)

Zelfbewust worden is het belangrijkste wat je voor jezelf kunt doen en voor anderen. Jezelf kennen is weten wat jou gelukkig maakt en wat niet. Het betekent dat je voldoende bewustzijn hebt om het pad te kiezen dat jou naar een groter gevoel van liefde en welzijn leidt. Je bent krachtiger en grootser dan dat je ooit is voorgehouden. En als je jezelf volledig kent en liefhebt, ben je in staan dat door te geven aan anderen.

Als anderen een hoog ego hebben en een laag bewustzijn, berisp de persoon dan niet het ego lager te zetten, maar stel vragen om het bewustzijn luider te draaien. Dat kan door de ander vragen te stellen over wat zijn dromen zijn, interesse te tonen in wat iemand denkt en waarom hij geboren is in deze wereld etcetera.

Wees de God die je eigenlijk bent.

Als je concurrerend leert te zijn, namelijk dat je beter cijfers wil halen dan de ander of een beter baan wil, je ander naar beneden drukt om jezelf te verhogen en je jezelf steeds vergelijkt met de ander, zeg je in wezen tegen jezelf dat je gescheiden bent van de ander. Stel je voor dat je leert samenwerken in plaats van te concurreren, wat zou de wereld dan anders zijn. Dan zou compassie, respect en liefde toenemen op deze planeet. Niemand ontbeert deze kracht en elke dag, je hele leven lang leef je je goddelijkheid, misschien zonder dat je je daarvan bewust bent.

Een van de redenen waardoor ik volgens mij ziek geworden ben, was dat ik mijn goddelijkheid vergeten was.

Ik sluit af met de prachtige tekst van Marianne Williamson (waarvan wij de ingelijste tekst op de muur van onze werkkamer hebben hangen):

Onze diepste angst

Onze diepste angst is niet dat we onvolmaakt zijn.
Onze diepste angst is dat we immens krachtig zijn.

Het is ons licht, niet ons duister, dat ons het meest beangstigt.
We vragen ons zelf af;
Wie ben ik, om briljant, slim, talentvol en prachtig te zijn?

Maar wie ben jij om dat niet te zijn? Je bent een kind van God
Je dient de wereld niet met valse bescheidenheid.
Er is niets verhevens in jezelf klein te maken,
zodat andere mensen zich niet onzeker zullen voelen.

We zijn allemaal bedoeld om te stralen, zoals kinderen dat doen.

En als we ons eigen licht laten schijnen,
geven we onbewust anderen toestemming hetzelfde te doen.

Wanneer we bevrijd zijn van onze eigen angst,
zal onze aanwezigheid automatisch anderen bevrijden.

Marianne Williamson

Hoewel dit boek niet gaat over genezing van Parkinson (maar van kanker en enkele andere zogenaamd onomkeerbare aandoeningen), vond ik dit desalniettemin boeiend om dit te lezen en gaf het me zeker weer inzichten.

Je kunt op twee manieren voor de gek gehouden worden. De ene is geloven wat niet waar is. De andere is weigeren te geloven wat wel waar is (Soren Kierkegaard)

De schrijver Jeffrey Rediger is psychiater en theoloog. Hij is geboren en getogen in een Amish-gemeenschap en heeft tegen de uitdrukkelijke wens van zijn komaf zijn academische roeping nagevolgd . Hij bestudeert nu al jaren gevallen van spontane remissie / genezing tegen alle verwachtingen in van allerlei soorten ziektes die in de reguliere geneeskunde als ongeneeslijk worden beschouwd. Hij wil niet dat zulke “wonderverhalen” worden weggewuifd als gelukstreffer, maar onderzoekt systematisch wat de gemeenschappelijke factoren zijn.

(Nb: Op de webpage op mijn site die gaat over mediteren, staat een verslag van Pubmed over een wonderbaarlijk herstel van verschijnselen door meditatie).

Het boek is grofweg verdeeld in twee delen:

1. Fysieke genezing / immuniteit: over hoe het lichaam en immuunsysteem, voeding, ontstekingen etc. meespelen bij spontaan herstel.
2. De geest, identiteit & perceptie: over geloof, placebo-effecten, wie je bent (identiteit), hoe je met je ziekte omgaat, perceptie van jezelf etc.

---

Rediger vindt bij zijn onderzoek dat mensen die spontaan genezen vaak meerdere van de volgende dingen doen:

• Diepe verandering van levensstijl: voeding aanpassen (voor de een lijkt keto te werken, voor de ander een vegetarische leefstijl), gifstoffen vermijden, slaap (herstelmoment) verbeteren, veel beweging (wandelen, yoga, lichte krachttraining), voldoende rust.

• Stressbeheersing en emotioneel werk: niet alleen “ontspanning” zoeken, maar ook het loslaten van psychologische belasting en emotionele problemen, aandacht geven aan mentale rust, trauma’s verwerken, nee leren zeggen, relationele problemen oplossen, toxische relaties beeindigen, beperkende of pijnlijke overtuigingen afleggen, stilstaan bij schuldgevoel, boosheid en verdriet. Werk aan oude wonden, emoties of trauma. Overweeg meditatie, ademhaling, mindfulness, gebed, stilte. Zoek sociale steun.

• Geloof / hoop / verbondenheid: iets wat groter is dan jezelf, vertrouwen hebben, spirituele zoektocht of religieus geloof, maar ook vertrouwen in je lichaam, betekenisgeving. Gemeenschap, liefde, iets dat mensen helpt boven zichzelf uit te stijgen. Gebruik van rituelen, gebed, geloofsgroeperingen, zoeken wat je persoonlijk aanspreekt. Ervaar dat je deel uitmaakt van iets groters. Verbinding met natuur, vrienden, gemeenschap.

• Een regeneratieve relatie met het immuunsysteem: ontstekingen verminderen, de “geneescapaciteit” van het lichaam herstellen, niet steeds in een staat van vechten of vluchten staan.

• Identiteit verkennen / herdefiniëren: perceptie van jezelf en je ziekte veranderen, wie ben ik, los van mijn ziekte; het gevoel “je bent je ziekte niet”; veranderen hoe je jezelf ziet; Je ziekte zien als uitdaging en niet als bedreiging. Cultiveer vertrouwen en betekenisvolle verbindingen. Creeer een narratief van ‘ik herstel’ in plaats van ‘ik ben slachtoffer’

• Placebo- en nocebo-effecten: de overtuiging dat iets zal helpen (of schadelijk zal zijn) kan fysiologische reacties teweegbrengen.

Razend interessant vond ik het hoofdstuk 9 ‘je identiteit genezen’, waar ik een aparte blog over wil schrijven.

In deze YouTube kun je kennismaken met de boekschrijver zelf:

---

---

Eye Movement

De Amerikaanse psychologe Francine Shapiro ontdekte in 1989 bij toeval dat tijdens het maken van haar dagelijkse boswandeling haar depressieve gevoelens verminderden als zij tegelijkertijd snelle oogbewegingen maakte. Zij deed dat door afgewisseld naar de bomen links en rechts van het bospad te kijken met alleen haar ogen met recht vooruit kijkend hoofd. Tijdens REM-slaap (Rapid Eye Movement, de naam zegt het al) maken je ogen tenslotte ook snelle bewegingen op het moment dat je intensief droomt, waardoor je emotionele gebeurtenissen van de dag ervoor verwerkt. Kun je dit herstellende effect overdag nabootsen door bij daglicht je ogen snel alle kanten op te bewegen? Bij Dr. Shapiro werkte het!

EMDR

Vanuit de bevindingen van Dr. Shapira is de intussen erkende en wereldwijd toegepaste EMDR (wat staat voor Eye Movement Desensitization and Reprocessing)-therapie vormgegeven voor klachten als PTSS, angst, depressie en burn-out. Bij EMDR-therapie beweegt de therapeut zijn of haar vingers van links naar rechts voorbij je gezichtsveld en volg jij de vingers met alleen de ogen. Je hoofd blijft stil. Het gaat er dus om dat je je ogen herhaaldelijk ver van links naar rechts beweegt. Intussen denk je aan de traumatische gebeurtenis. Na de behandeling heb je deze vaak beter verwerkt.

Ik zelf heb een jaar of 10 terug een aantal EMDR-sessies gekregen bij een psycholoog om een lastig trauma uit mijn kinderjaren te verzachten. Het resultaat was ongelofelijk. Terwijl de psycholoog mijn horrorverhaal vertelde, bewoog zij intussen haar vingers naar weerszijden van mijn blikveld en moest ik deze simpel volgen met mijn ogen. Het programaatje dat mij voortdurend de traumatische herinnering liet herbeleven, leek daardoor te verdampen. Dat scheelde een schep stress, zeg! En juist stress kun je als mens met Parkinson missen als kiespijn.

Trouwens, ik denk zelf dat het krijgen van diagnose Parkinson an sich al traumatisch is …

Het jengelende staartje van een resttrauma of dagelijkse lastigheden?

De gevolgen van trauma blijven vaak een leven lang nazinderen, stellen professionals. Mensen duwen deze vaak onbewust in de dorsale vagus (waardoor immobilisatie en dissociatie optreedt) van de Nervus Vagus (lees als je meer over deze wat ingewikkelde materie wil lezen hier). Wanneer daar niet adequaat op gereageerd wordt, kan de getraumatiseerde de rest van zijn leven last houden van depressieve gevoelens en moeite houden om een goede connectie te maken met anderen.

Ik ben door de ‘gelukte sessies’ alleen niet opeens een lichtgevend engeltje geworden dat door het leven zweeft als een altijd-blij vuurvliegje met vleugeltjes in pasteltinten.

En dat is ook stress … Kan ik die zelf te lijf gaan met een EMDR light-versie? Middels de bovenbeschreven boswandeling?

Ik denk van wel!

Links-rechts wandelen

Wat ik tegenwoordig doe is de wandelschoenen aantrekken (sowieso doe ik die meerdere keren per dag aan mijn voeten) en dan tijdens een Rapid Eye wandeling in het park met mijn ogen van links van het pad (boom) naar rechts van het pad (graspol) weer links (steen) etcetera te kijken op de cadans van mijn looppas. In de voetsporen van mevrouw Shapiro. En warempel, het werkt! Ik ‘vergeet’ mijn soms sombere of angstige gevoelens. Helemaal met oortjes in (lees hier over waarom de oortjes) kan de wandeling niet meer stuk!

Trouwens, iemand anders met Parkinson die deze blog las schreef als reactie (zie reactie) dat de links-rechtsbeweging met de ogen haar helpt als ze moeilijk in slaap kan komen. Lijkt me het proberen waard!

Hoewel overal op internet gewaarschuwd wordt voor het toepassen van EMDR op jezelf (maar het alleen door een daarvoor opgeleid psycholoog te laten plaatsvinden, vooral bij ernstige trauma’s), wordt her en der ook schoorvoetend toegegeven dat je er bij lichtere gevallen prima zelf mee aan de slag kunt.

Mag de Eye Movement ook van boven naar beneden?

Ja!

Nog een oogoefening

Stanley Rosenberg, Deens lichaamsgericht therapeut beschrijft in zijn boek de Nervus Vagus als bron van herstel nog een oogoefening. Hij betrekt daarbij de stelling dat door stress de eerste en tweede nekwervel (de atlas, C1, en de draaier, C2) uit balans raken, waardoor het lichaam in de freeze, vecht- of vluchtmodus komt en je sociale verbinding met anderen verliest. Volgens Rosenberg kan elke negatieve gedachte de C1 en C2 weer scheef zetten ten opzichte van elkaar. Doe de volgende door hem bedachte oefening daarom vaak!:

• Strengel je vingers in elkaar
• Doe ze achterop de bolling van je hoofd
• Ga op je rug liggen met je hoofd op de verstrengelde handen (je achterhoofd ligt dan op de binnenkant van je verstrengelde handen)
• Kijk met je ogen zo ver mogelijk naar rechts (terwijl je hoofd stil op je handen blijft liggen), totdat je gaat geeuwen, zuchten of slikken. Dat kan een halve tot hele minuut duren
• Kijk weer recht voor je
• Herhaal naar links
• Ga weer rechtop zitten of staan en bemerk of er iets in je ademhaling is veranderd en of je verder nog iets opvalt

Lees hier zijn hele verhaal

Eigen gedachten

1. Parkinson gaat vaak samen met een verstoorde REM-slaap. Of een tekort aan slaap in het algemeen. Is het misschien zo dat Parkinsons daardoor te weinig stress kwijtraken in dromenland, waardoor de dopamine-voorraad uitgeput raakt of de neuronen oververmoeid? En zou links-rechts bewegen van de ogen overdag dat tekort (al is het maar iets) kunnen compenseren?
2. Is Parkinson misschien een vorm van PTSS? De verschijnselen zijn zo onderhevig aan stress (Shellshock).
3. Zou EMDR (of de light versie, hierboven beschreven, veelvuldig toegepast) bij Parkinson een helpende therapie kunnen zijn?

Nog iets over ogen en hun rol in je gemoedstoestand

Je ogen zijn dus niet alleen kijkers die vanuit jouw hoofd de grote wereld inkijken en beelden waarnemen. Ze doen veel meer! Denk ook aan de invloed van zonlicht – of juist de afwezigheid daarvan – op je humeur. Wellicht heroverweeg je om een zonnebril te dragen bij elk sprankje zonlicht, omdat daglicht zo enorm goed is voor je. Of schaf je voor de winterperiode een daglichtlamp aan?

Reactie Dr. Maldonado (Spaans neuroloog en schrijver van meerdere boeken over Parkinson) op bovenstaande:

Beste Marianne,

Het is duidelijk dat je niet zomaar genoegen neemt met wat je in de standaard aanbevelingen leest; je zoekt en experimenteert, wat ongelooflijk waardevol is. Nieuwsgierigheid en het vermogen om nieuwe dingen te proberen, zijn onderdeel van het beste medicijn. Hier zijn een paar ideeën over wandelen, kijken en ontspannen:

• Sommige mensen met de ziekte van Parkinson proberen te lopen terwijl ze hun ogen van links naar rechts bewegen in de maat van hun stappen, zoals ook wordt toegepast bij bepaalde psychotherapietechnieken (EMDR). Hoewel er geen studies zijn die bewijzen dat dit het verloop van de ziekte verandert, vinden velen dat het hen afleidt, hun angst vermindert en hen een rustiger gevoel geeft. In het dagelijks leven is dat veel waard.

• Er zijn ook oog- en ontspanningsoefeningen die de nervus vagus activeren, wat op zijn beurt het lichaam kalmeert. Hoewel sommige van suggesties daarover niet wetenschappelijk bewezen zijn, kunnen de oefeningen zelf (zoals ademhalen, liggen en je ogen langzaam bewegen) een gevoel van rust creëren en geeuwen of zuchten aanmoedigen, wat tekenen zijn van diepe ontspanning.

• Slaap is een belangrijk aspect bij de ziekte van Parkinson. Veel mensen ervaren verstoringen in de REM-slaap, wat vermoeidheid en stress verhoogt. Daarom is elke oefening die je helpt beter te slapen, je geest te kalmeren en spanning te verminderen, nuttig.

• Tot slot is natuurlijk licht een gratis medicijn: het beïnvloedt je stemming, slaap en energieniveau. Wandelen in de zon, licht in huis toelaten en in de winter daglichtlampen kan heel helpend zijn.

Zoals je weet, genezen deze methoden de ziekte van Parkinson niet, maar ze kunnen je wel helpen om je levenskwaliteit te verhogen. Iedereen kan hierin zijn eigen weg zoeken: wandelen, muziek, ademhalingsoefeningen, in de natuur zijn, lichttherapie… Het belangrijkste is om naar je lichaam te luisteren en te ontdekken wat voor jou werkt.

(Noot Marianne: Binnenkort verschijnt het door Dr Maldonado geschreven en naar Nederlands vertaalde boek ‘stress triggert Parkinson‘ bij Amazon. Een echte aanrader voor iedereen met Parkinson!)

Ons park 😀

Marianne, 19 augustus 2025

Ik heb met hulp van A.I. intussen onderstaande 3 boeken mogen ‘vertalen’ naar het Nederlands (wat eerder redigeren is dan vertalen, want het echte vertaalwerk deed A.I. voor mij :-)).

De boekjes zijn te bestellen op Amazon.nl

Ecologische therapie bij de Ziekte van Parkinson, medicatie: laat en weinig: Een erg complete handleiding over hoe je op natuurlijke wijze je symptomen kunt beinvloeden. Je kunt hier op mijn website (met toestemming van Dr Maldonado) een samenvatting lezen van dit erg goede boek. Maar wil je alles lezen, dan kun je het natuurlijk ook zelf bestellen.

In dit boek wordt het gebruik van Mucuna Pruriens als Levodopa-supplement aangestipt. De bij mij ontstane interesse voor dit extract, maar ook mijn onwetendheid hierover bracht mij ertoe om de Facebookgroep Mucuna Pruriens Parkinson op te richten. Het is een groot en actief platform geworden, waarop deelnemers van over de hele wereld ervaringen met het middel kunnen uitwisselen, met elkaar mee kunnen denken en elkaar kunnen aanmoedigen. Aan te bevelen! Er staat bovenaan in de groep een samenvattend document.

Naar aanleiding van dat drukbezochte en snelgroeiende forum was Dr Maldonado bereid om een boek te schrijven dat geheel gewijd was aan Mucuna: Mucuna Vademecum, richtlijnen voor gebruik bij Parkinson. Het vertelt over de werking van levodopa, de verschillende soorten en merken en hoe je Mucuna zou kunnen opstarten of kunnen invoegen in je medicatie-regime. Het is erg compleet en daarom een must-read voor iedereen met Parkinson, die serieus overweegt om Mucuna te gaan gebruiken!

Als klap op de vuurpijl mocht ik samen met Dr Maldonado en de Zwitserse mede-boekvertaler (in het Engels en Frans) Jerome Simonin werken aan een nieuw boek: Alles wat je altijd wilde weten over Mucuna, maar niet durfde te vragen aan je neuroloog.

Het boek beantwoordt 66 veelgestelde vragen, vertelt over de Facebookgroep en wat daar zoal aan vragen en ervaringen rondgaat en geeft nog wat zinvolle informatie. Op verzoek van Dr. Maldonado heb ik ook mijn eigen ‘verhaal’ opgeschreven.

Ik vind zelf dit boekje niet een echte must-read (maar wel leuk), dus als je krap bij budget zit, koop dan liever ‘Mucuna Vademecum’.

En verder kun je op mijn website hier nog e.e.a lezen over Mucuna algemeen en hier kun je lezen hoeveel Mucuna ik nu zelf gebruik.

Leefstijl als antwoord op parkinson – Marianne voelt zich sterker dan ooit!

Na haar parkinsondiagnose schrok Marianne van der Meer van de sombere vooruitzichten. “Alsof ik meteen een plek in het verpleeghuis moest reserveren.” Dankzij een gezondere leefstijl, kwam het niet zover – ze voelt zich beter dan ooit en vond een nieuwe invulling van haar leven: medepatiënten inspireren om ook bewuste leefstijlkeuzes te maken.

Door: Ellis Bloembergen 1 juli 2025

Al jaren voor de diagnose had Marianne van der Meer (59) – getrouwd, moeder van vier volwassen kinderen – een niet-pluisgevoel. Ze werkte als HR-adviseur tot ze in 2016 een burn-out kreeg. “Het paste totaal niet bij mij: ik had altijd eindeloos veel energie. Daarvoor kampte ik lange tijd met een frozen shoulder en viel ik in korte tijd vijftien kilo af. Wat ook gek was: na een voetoperatie herstelde mijn voet niet volledig, ik kon hem niet goed optillen – een zogenoemde klapvoet.”

Na talloze onderzoeken bracht een DAT-scan in 2020 de oorzaak aan het licht: parkinson. Het nieuws zette Marianne’s wereld behoorlijk op zijn kop. Naast verdriet en verwarring, voelde ze grote onzekerheid. “Als je online leest over de vooruitzichten, zakt de moed je in de schoenen. “Het voelde alsof ik meteen een plekje in het verpleeghuis moest reserveren.”

Maar Marianne weigerde zich bij dit doemscenario neer te leggen. “Een opmerking van de neuroloog zette me aan het denken. Zij constateerde dat mijn dopaminewaarden sterk waren gedaald, terwijl mijn symptomen mild waren – volgens de arts strookte dat niet met het gebruikelijke ziektebeeld. Toen dacht ik: blijkbaar spelen er meer factoren mee dan alleen dopamine. Misschien kon ik zèlf iets doen om het verloop van mijn ziekte te vertragen.”

Bewust bewegen

Marianne begon intensief te lezen over parkinson. Het paste niet bij mij om machteloos af te wachten hoe ik langzaam zou aftakelen. Ook wilde ik niet klakkeloos het medicatievoorschrift van mijn toenmalige neuroloog volgen.

Ze raakte geïnspireerd door de aanpak van John Pepper, een in Zuid-Afrika woonachtige Engelsman die al 50 jaar parkinson heeft en zijn symptomen vrijwel volledig onder controle wist te houden. “Hij gaat zijn verschijnselen te lijf met ‘snelwandelen’. Naast zijn wandeltherapie gelooft hij dat parkinson wordt beïnvloed door stress – hij is zelf gestopt met zijn drukke baan. Ook is hij een voorstander van een positieve levenshouding – mensen met parkinson moeten volgens hem niet te veel blijven hangen in zelfmedelijden.”

Marianne verslond vele boeken over voeding. “Van een mede-parkinsonpatiënt hoorde ik over de mogelijke voordelen van een ketogeen eetpatroon. De vrouw was er lovend over en beweerde zelfs dat ze hierdoor van de parkinson was genezen. Hoewel ik dat moeilijk kon geloven, wekte het mijn nieuwsgierigheid: ik besloot ook ketogeen te gaan eten.”

Dagelijks een koude douche

Met alle opgedane kennis ontwikkelde Marianne haar eigen leefstijlprogramma. Dat volgt ze nu al enkele jaren. “Ik eet ketogeen of carnivoor en doe aan intermitting vasten. Ik beweeg veel – ik wandel dagelijks, fiets regelmatig, doe aan yoga, krachttraining en HIIT (high-intensity interval training). Ook slik ik een aantal supplementen en begin de dag standaard met een koude douche.”

Daarnaast werkte Marianne aan een positieve mindset, in lijn met de theorie van Joe Dispenza. “Deze Amerikaanse schrijver stelt dat onze gedachten en emoties directe invloed hebben op onze fysieke conditie. Hij stimuleert parkinsonpatiënten om oude denkpatronen te doorbreken. Door meditatie, visualisatie en het trainen van positieve gedachten zou het brein een nieuwe, gezondere route in kunnen slaan.”

Mediteren en qi gong 

Marianne: “Mediteren is een vast onderdeel van mijn dag geworden. Ook doe ik aan qi gong, een Chinese bewegingsleer met langzame, vloeiende oefeningen die lichaam en geest in balans brengen.” Marianne merkt dat het haar helpt: “Als ik gestresst ben of negatieve gedachten heb, kan ik letterlijk helemaal vastlopen. Dat noemen ze een freeze. Als ik ontspannen ben, heb ik nauwelijks symptomen. Het doet mentaal ook veel met me: ik wil niet voortdurend aan mijn vreselijke parkinson denken. Daar wordt het leven niet leuker van – bovendien is het niet alleen maar kommer en kwel. Meestal lukt het me om er op deze positieve manier over te denken.”

De parkinson betekende voor Marianne ook een spirituele zoektocht. “Ik probeer me met mijn ziekte te verzoenen. Zo stelde ik mijzelf niet de vraag waarom ìk parkinson kreeg, maar om welke reden. Ik ben ervan overtuigd dat je kunt leren van alles wat je in het leven overkomt.” Of Marianne antwoorden vond? “Deels wel. Voor mijn diagnose was ik altijd aan het rennen en deed ik honderd dingen tegelijk. Dat multitasken lukt niet meer. Ik ben nu minder hard voor mijzelf. Voorheen kon ik me er moeilijk bij neerleggen als iets niet lukte. Dan dacht: ‘kom op, even doorzetten’. Dat zat heel diep. Nu kan ik het beter accepteren.”

Optimistische aard 

Dankzij haar optimistische aard bleef Marianne niet hangen in wat ze niet meer kon, ze ging juist op zoek naar wat nog wél mogelijk was. Haar baan als HR-adviseur moest ze opgeven, maar ze ziet parkinson als een nieuwe levensopdracht die ze op verschillende manieren invult. Om anderen te inspireren, bouwde ze haar eigen website www.vechtentegenparkinson.com. Daarop deelt ze ervaringen en staan samenvattingen van de vele boeken die ze las.

Ook werd ze qi gong-docent – wekelijks geeft ze les aan andere mensen met parkinson. “De ziekte gaat er niet van over. Maar door je leefstijl aan te passen voel je je beter. Qi gong helpt tegen stijfheid, verbetert het lopen en je balans, het vermindert angst, stress en depressieve gevoelens. Je wordt er ook mentaal sterker van en helpt tegen slapeloosheid.”

Parkinsoncafé 

Enkele weken geleden kwam ze op het idee om een Parkinsoncafé op te zetten: een ontmoetingsplek waar lotgenoten elkaar één keer in de twee maanden kunnen ontmoeten en geïnspireerd raken door sprekers. De gemeente Wijk bij Duurstede, waar Marianne woont, juicht het idee toe. Marianne gelooft sterk in het delen van ervaringen. “Patiënten doen er ideeën op en moedigen elkaar aan. Ze voelen dat ze niet alleen staan. We inspireren elkaar enorm.”

Zo kreeg Marianne de tip van een lotgenoot om Mucuna pruriens uit te proberen. “Dit is een extract van een tropische plant die van nature levodopa (L-dopa) bevat — de belangrijkste werkzame stof in de meest gebruikte medicijnen voor de ziekte van Parkinson. Ik slik het sinds 2023.” Haar belangstelling werd daarbij gevoed door de Spaanse neuroloog Rafael Maldonado, die is gespecialiseerd in natuurlijke behandelmethoden voor parkinson. Ik kwam met hem in contact en heb drie boeken van hem in het Nederlands mogen vertalen. Samenvattingen daarvan zijn op mijn site te vinden.”

Marianne werd ook oprichter en beheerder van een internationale facebookgroep van parkinsonpatiënten die Mucuna pruriens slikken, in plaats van het synthetische medicijn. Daardoor heb ik veel internationale contacten en dat is heel leuk.” Haar eigen neuroloog is er niet op tegen. “Officieel mag ze er niets over adviseren vanwege de richtlijnen waaraan ze zich moet houden, maar dat ze er open voor staat, betekent al heel veel.”

Verraderlijke boomwortels

Sinds haar diagnose is Marianne groot fan van een gezonde leefstijl. “Voor die tijd sportte ik wel, maar was er niet heel bewust mee bezig. Als je parkinson krijgt, is het verstandig gezonder te gaan leven. Al blijft het voor iedereen een keuze. Er zijn genoeg mensen die gewoon doorgaan zoals altijd, en dat is prima. Ik eet nooit meer een taartje of ijs ofzo. Die vijf minuten eetgeluk wegen voor mij niet op tegen het risico dat ik uit ketose raak. Ook alcohol laat ik meestal staan. Dat is nog het moeilijkst, ik hield wel van een glaasje wijn. Tegenwoordig drink ik een enkele keer een glas whiskey. Dat bevat nauwelijks suiker.”

Waar al deze leefstijlaanpassingen toe leiden? “Vijf jaar na de diagnose voel ik me beter dan daarvoor. Door mijn leefstijlkeuzes kan ik weer 30 kilometer op een dag lopen”, zegt Marianne. “Ik wandel graag in het bos, waar ik zonder problemen over verraderlijke boomwortels stap.”

Het is volgens Marianne moeilijk aan te wijzen wat nu precies werkt. “Maar het gáát goed. En dat is een groot geschenk. Ik ben niet symptoomvrij. De meeste parkinson-symptomen heb ik in meer of mindere mate wel (gehad). Sommige gingen weer weg, andere bleven. Ik heb geen tremor. Ik geloof ook niet dat parkinson te genezen is met een gezonde leefstijl, maar wel dat de je de verschijnselen kunt beïnvloeden en dat je ook met parkinson een leuk en goed leven kunt hebben.”

Reisgenotencontact

Sinds enige tijd is Marianne nauw betrokken bij de Stichting Je Leefstijl Als Medicijn. Als ambassadeur van het Vertelpunt parkinson, moedigt ze medepatiënten aan om òòk hun verhaal te delen. “Daarmee helpen we de wetenschap én andere patiënten vooruit.” Ze vindt het contact met andere mensen die met parkinson leven, waardevol.” Marianne heeft het liever niet over lotgenoten. “Dat klinkt zo zwaar, alsof je een last moet dragen die je is opgelegd. Ik noem het liever reisgenotencontact – we maken immers allemaal onze eigen reis, weliswaar via een andere route maar wel met min of meer dezelfde uitdagingen. We delen ons leed, maar ook onze kracht, ideeën en hoop.”

NB: Onderstaand artikel heb ik geschreven vóór de publicatie van het artikel in The Observer op 5 juli 2025 , waarin twijfel wordt geuit over de waarheidsgehalte van de boeken. Zo zou Moth geen CBD kúnnen hebben, omdat volgens neurologen de progressie daarvan niet vertraagd kan worden door welke interventie dan ook. Ook niet door wandelen.

In dat geval lijkt mijn reflectie hieronder waardeloos geworden.

Maar … eerlijk … is dat zo? Hebben de boeken dan totaal niets gebracht?

Hoewel ik het raar vind als de schrijfster de feiten verzonnen zou hebben (wie zou dat nou doen?), heeft deze 3-luik mij wel ertoe gebracht dat ik mezelf fysiek enorm heb uitgedaagd waardoor ik ontdekte dat ik veel meer kon dan ik dacht (o.a. 30 km lopen op een dag, over ruig terrein, bergen en over oneffen bosgrond). Mijn verschijnselen verminderden er wel door! Na in de voetsporen van Moth te zijn gegaan, heb ik veel waardevols over mijzelf en mijn Parkinson geleerd.

Het verhaal van de echtheid van de CBD-diagnose (want: de herstelde DAT-scan) hieronder moeten we denk ik wel met een heel grote korrel zout nemen. Parkinson wordt ook wel eens verkeerd gediagnosticeerd en soms blijkt na jaren dat iemand helemaal geen Parkinson heeft. Zoiets kan met Moth ook gebeurd zijn.

Deze trilogie, waarvan intussen het eerste deel verfilmd is en momenteel in de bioscoop draait onder de naam ‘The Salt Path’ (aanrader!), is een inspirerend, openhartig en beeldend geschreven waargebeurd verhaal. Het gaat over omgaan met materieel verlies, de diagnose Parkinsonisme (CBD), de helende kracht van de natuur en de herontdekking van de ware betekenis van het leven.

Waar gaat de trilogie over?

Boek 1: Het zoutpad

De schrijfster van het boek, Raynor en haar man Moth zijn al meer dan dertig jaar samen. Hun oude boerderij in Wales hebben ze in de loop der tijd steen voor steen opgeknapt en omgebouwd tot een goedlopende B&B.

Dan raken ze binnen een paar dagen alles kwijt. Ze verliezen hun huis door een speculatiefout en als klap op de vuurpijl krijgen ze dezelfde week te horen dat Moth een terminale ziekte heeft en waarschijnlijk nog maar enkele jaren te leven heeft. Hij krijgt van de arts het advies mee om zich niet teveel te vermoeien en op te letten bij traplopen.

Ontdaan van hun huis, spullen en bijna alle financiele middelen nemen zij met de moed der wanhoop een impulsief besluit: ze gaan de eeuwenoude South West Coast Path lopen als therapie tegen boosheid over de oneerlijke rechtspraak. Het is een route van duizend kilometer langs de zuidkust van Engeland. Met twee rugzakken en een tentje starten ze hun wandeltocht door het oeroude, ruige landschap van rotsen, kliffen, zee en lucht. Met elke stap, door iedere ontmoeting, en ondanks alle moeilijkheden die ze onderweg tegenkomen, verandert hun tocht in een bijzondere ontdekkingsreis met een verrassende afloop.

Moth stopt gedurende de lange wandeling met zijn medicatie (pregabaline tegen zenuwpijn) en na een periode met vervelende ontwenningsverschijnselen, knapt hij na enkele weken doorstappen enorm op. Hij beweegt beduidend soepeler en vlotter, zijn tremor vermindert en hij is weer in staat thee te maken, zijn schoenveters te strikken en zonder hulp zijn eigen rugtas om te doen (terwijl hij voor de tocht niet in staat was een jas aan te trekken vanwege een pijnlijke schouder). Of dat alles ligt aan de helende kracht van de natuur, de vrijheid die Moth nu ervaart, hun schaarse eetstijl (intermitting fasting) of de extreme fysieke uitdaging van het wandelen over oneffen paden, wordt in het boek in het midden gelaten.

Boek 2: De wilde stilte

Het tweede boek pakt het verhaal op waar het eerste boek eindigde. Moth gaat studeren om zo met de kleine studiebeurs die hij ontvangt hemzelf en zijn vrouw te onderhouden. Als ze daardoor terugkomen in de bewoonde wereld, voelt een dak boven hun hoofd benauwd, vreemd en ontluisterend. De terugkeer naar een normaal bestaan is moeilijk – totdat een ongelooflijk gebaar van iemand die hun verhaal heeft gelezen alles anders maakt. De kans nieuw leven te blazen in een prachtige, oude boerderij diep in de heuvels van Cornwall en het door landbouw verarmde land stukje bij beetje terug te geven aan de natuur, lijkt hun redding.

Totdat blijkt dat de gezondheid van Moth duidelijk weer verslechtert …

Boek 3: Landlijnen

Het boek begint er mee dat het met Moth niet goed gaat. Het lijkt alsof er na jarenlange, opgebloeide hoop toch een einde is gekomen aan zijn worsteling tegen de ziekte, het onvermijdelijke gebeurt en hij en Raynor afscheid van elkaar moeten nemen.

Zonder dat beiden een echt besluit durven te nemen, wordt hun aandacht echter getrokken naar een nog zwaardere wandelroute dan Het Zoutpad. Zal dat helpen tegen de toenemende aftakeling waarin Moth lijkt te zijn terechtgekomen? Het betreft een tocht van meer dan 1600 kilometer, van het noorden van Schotland naar de kust van het zuidwesten van Engeland. Ze trekken allebei weer de wandelschoenen aan en merken dat zij weer op pad gaan. In eerste instantie twijfelend. Maar het is hun laatste strohalm.

De schrijfster doet wederom in haar unieke, beeldende, empathische stijl verslag van de zwaarste wandeling die zij en haar man Moth tot dan toe ondernamen. Te beginnen met de Cape Wrath Trail – een zware route van honderden kilometers door de Schotse Hooglanden, over afgelegen bergen, door gletsjerdalen en langs diepe lochs – maken zij uiteindelijk een 4 maanden durende tocht, van het uiterste noorden van Schotland naar de vertrouwde kust van het zuidwesten. En wederom heeft deze zware wandeling een magische uitwerking op de gezondheid van Moth …

Het boek eindigt met de ongelofelijke tekst:

De arts loopt door de kamer in een gloed van groen winterlicht dat van coniferen buiten de ramen komt. Hij is opgewekt, spraakzaam. ‘Hoe voel je je, Moth?’ ‘Goed, echt goed. Beter dan ik mij in jaren heb gevoeld’. ‘Hoe denk je dat dat komt? Waarom voel je je zo goed?’, vraagt de arts. ‘Omdat we afgelopen zomer 1600 kilometer hebben gewandeld, van het Noorden van Schotland naar Cornwall’. De arts zegt: ‘Oke, dat is een heel eind. Nou, we hebben de uitslagen van je DAT-scan. Wil je ze zien? Wat denk je dat je zult zien? Wat zou je graag willen zien?’ Moth kijkt opzij en zegt: ‘wat ik graag zou willen zien? Ik zou graag willen zien dat het scherm oplicht als een kerstboom’ … ‘Daar heb je hem. Daar is je kerstboom’ … Wat we zien zijn twee verzamelingen uitslagen: de oude DAT-scan van 10 jaar terug, die een abnormaal beeld liet zien en deze, de nieuwe, die een normaal beeld toont. ‘Met de kennis die we van Parkinsonismen hebben, zou het ene niet na het andere moeten komen’. Moth zit roerloos op de plastic stoel en staart ongelovig naar het computerscherm… Alle wetenschappelijke kennis van vandaag zou zeggen dat dit niet mogelijk hoort te zijn, dat normaal niet na abnormaal komt. Maar we weten wel dat een aantal gebieden in de hersens kan groeien in reactie op fysieke activiteit en we weten dat neuroplasticiteit bestaat, ook al is daar nog heel weinig over bekend…

En ik?

Mijn avontuurlijke geest werd al lezende geraakt door de beeldend beschreven sfeer van het zwerversbestaan van het echtpaar. Doorzetten als het niet meer lijkt te kunnen, het ontmoeten van nieuwe mensen en nieuwe situaties, het samen oplossen van problemen, wandelen om te vergeten en leven met de sterke kracht van de natuur, moeten heerlijk zijn.

Maar ik werd het meeste geraakt door de afloop van deze trilogie. Deze had ik namelijk niet verwacht! Een genormaliseerde DAT-scan! Is het dan misschien toch mogelijk om de progressie van een neurodegeneratieve aandoening om te keren? Om je weer ‘goed’ te voelen na jarenlang ‘struikelen’?

In dit boek heeft de hoofdpersoon weliswaar Parkinsonisme en geen Parkinson (hoewel je zoiets mijns inziens bij leven nooit helemaal zeker kunt weten). Feit is dat beide aandoeningen worden gediagnostiseerd door een afwijkende DAT-scan en er dus in beide gevallen iets mis is met het dopamine-transportsysteem. Dus: als deze wandeltocht bij Parkinsonisme werkt, waarom zou dit niet ook bij gewoon Parkinson werken? In een interview zegt de boekschrijfster dat zij iemand kent met Parkinson die elke dag 5 mijlen loopt en na 15 jaar nog maar milde klachten heeft.

Mijn man en ik kochten vorige maand een caravan. We noemen hem ‘Ons Zoutpad’ en reizen grote natuurgebieden af (Veluwe, Utrechtse Heuvelrug). Om te wennen. We hebben namelijk nog nooit een caravan gehad. Op zich al een leuk en spannend avontuur samen. Vanaf onze campeerplek struin ik nu urenlang over oneffen bospaden met takken, stenen, boomwortels en trotseer ik de kleine hoogteverschillen die mij door bossen en langs meren leiden. Tien, vijftien, twintig en zelfs vijfentwintig kilometer per dag ging al snel goed, maar afgelopen week wandelde ik opeens op 1 dag 30 kilometer. Weliswaar verdeeld over 3 tochten van ongeveer 10. Zie foto hieronder. Ik voel me een verbaasde toeschouwer van wat kennelijk mogelijk is 5 jaar na diagnose Parkinson. Na aanvankelijke, kilometers lange strijd om in de pas en uit de stroop, kramp en dronkenmansgang te komen (wie Parkinson heeft, begrijpt wat ik bedoel), gingen mijn voeten maar door en door. Links rechts links rechts. Kan me niet herinneren dat ik ooit eerder in mijn leven 25 of 30 kilometer op een dag liep :-)!

Ja, echt!

Als iemand mij 10 jaar terug had verteld dat ik dat nu zou doen, zou ik diegene krankjorum verklaren. Ik val niet in de categorie ‘agressievelingen’, vond ik. En mijn boosheid botvieren op een zak? Dat leek mij niet nodig. Want boos ben ik nooit … toch?

Maar het is echt zo! Sinds kort mag ik mij elke week aansluiten bij een groepje van een kleine 20 fanatieke mede-deelnemers en een nog fanatiekere ‘juf’ van 25 lentes jong, die naast dat zij gewoon een erg enthousiaste meid is, ook wereldkampioen kick-boksen is. Nina van Dalum.

We krijgen les in een heuse bokszaal, met zakken en gekleurde matten.

De groep is enthousiast. Van sommigen kan ik raden dat zij ook Parkinson hebben, van anderen weet ik het niet. Maar dat geeft niet. Hier niet. We delen ‘iets’ met elkaar en is het niet dezelfde aandoening, dan is het wel dezelfde vrolijke les.

We springen, dansen, lachen de ene helft van de les en dragen de andere helft heuse bokshandschoenen en meppen tegen zakken of tegen elkaars handschoenen.

Die handschoenen maken je overigens echt beperkt. Want als al springende je broek of je bh-bandjes afzakken, dan heb je pech, want met die gestoffeerde foamklompen om je handen kun je niets rechttrekken. Mijn schaamte hierover ten spijt. Maar dat terzijde. Trots is een competentie die sowieso al zwaar te lijden heeft onder Parkinson, dus dit kan er ook nog wel bij.

Maar nu de feiten. Iedereen die dit leest weet in meer of mindere mate wel waar boksen goed voor is. Je conditie, spierkracht en balans worden op de proef gesteld (wat met andere woorden betekent dat ze verbeteren). Maar wist je dat het ook goed is voor de coördinatie tussen voeten en handen, handen en handen of ogen en handen? En dat je brein verbetert door het doen van dubbeltaken? En dat dit goed is voor je motoriek? Opeens kan ik draaibewegingen maken, waarvan ik dacht dat ik ze niet meer durfde, bang om te vallen. Hier in de sportzaal is de angst om te vallen weg.

(Iemand anders viel overigens wel. “Ooh, gaat het?” Hij krabbelde op: “Ja, hoor, op zachte matten val je lekker”)

Ik wil nog met je delen over het springen met je linkervoet voor, rechtervoet achter en tegelijk links- en rechts afwisselende boksbewegingen maken (daar zal vast een vakterm voor zijn, maar vooralsnog weet ik die niet). Maargoed, als je dat ziet, denk je “Ooo, leuk, dat kan ik wel!” . Maar het tegendeel bleek het geval. Ik moet al springende lijken op een dronken langpootmug op een plas regenwater. “Komt goed, hoor”, zegt de juf.

Een deelnemer ook met Parkinson, doet deze linkervoet/rechtervoet/springbewegingen overigens probleemloos! Alsof hij nooit anders gedaan heeft. Hij zat op boksen en had veel geoefend, vertelde hij me toen ik mijn enthousiaste verbazing uitte. Voor mij alweer een ultiem bewijs dat het brein neuroplastisch is. Wat hij kan, en wat de juf zegt dat ik kan leren, wil ik ook kunnen!

…

Sinds ik bovenstaande blog schreef, is alweer een aantal maanden verstreken. Boksen is nog steeds erg leuk. Naast dat we met elkaar gewoon heel veel lol hebben en tegelijk helemaal stuk gaan, is het me opgevallen dat ik behendiger geworden ben en mijn linkerarm (de ‘slome’) veel meer meedoet. Dat boksen de functie ‘praten met je handen’ weer tot leven bracht, had ik niet verwacht.

Nina, superbedankt!

Dr Laurie Mischley constateert dat mensen die veel melkproducten gebruiken, een snellere progressie van de ziekte van Parkinson hebben en de kans groter is om Parkinson überhaupt te krijgen als mensen veel zuivel gebruiken. Ze weet niet waardoor het komt. Het kan liggen aan de lactose in melk, aan een andere invloed van zuivel op de darmbacteriën of aan de pesticiden die overvloedig voorkomen in melk.

Je kunt onderstaande presentatie beluisteren vanaf 23 minuten.

Ik sprak een Engelse Natuurarts die een zus heeft met Parkinson. Als zij melk drinkt, al is het maar een klein beetje in haar koffie, dan loopt zij direct heel moeizaam. Ik heb na dat gesprek met hem gemerkt dat dat bij mij ook het geval is.

Bye bye kaas, Griekse yoghurt en slagroom!

Al zoekende vond ik nog dit artikel:

https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2232901

Dr. Matthew Phillips vertelt in onderstaand interview (bij 1.17.20) dat veel zuivel en hoge calorie-inname en weinig lichaamsbeweging een negatieve invloed lijkt te hebben op het moment dat een ziekte (in dit geval Huntington) zich manifesteert.

… Pas dan zal je brein nieuwe verbindingen en neuropaden maken.

Doe dingen anders, poets je tanden een keer met je andere hand, neem een andere route, leer een nieuwe taal, leer een muziekinstrument te spelen, ga een nieuwe sport beoefenen, leer een lied of gedicht uit je hoofd. Maak het jezelf daarbij niet te gemakkelijk. Doe eens gek, ga lachen, gooi dingen weg die je niet meer gebruikt.

Ga uit je comfort-zone. Je brein gaat dan nieuwe verbindingen aanmaken.

In navolging van bovenstaand advies dat elke Parkinson-deskundige jou zou geven, heb ik altfluitles genomen. Ooit speelde ik hobo, waarbij de grepen om dezelfde toon te krijgen anders zijn. Hartstikke moeilijk om nu deze omschakeling te maken … maar moeilijk is goed, dus.