De musicoloog Daphne Bryan had mij eerder verrast met een andere boekje, waarin zij de vitamine B1-therapie uitlegt. Dit deed zij met het doel de expertise over Thiamine van de inmiddels overleden neuroloog dr Costantini niet verloren te laten gaan.
Later las ik een boekje van Bryan dat zij schreef vanuit haar eigen vakgebied als musicoloog. Dat boekje heet: ‘Music as medicine, particulary in Parkinson’. Het is een vlot geschreven uitleg van het effect van muziek op diverse Parkinson-verschijnselen als angst, slapeloosheid, depressie, pijn, hersenmist, motivatie, loopproblemen en vermoeidheid. Het boekje is zeer rijk voorzien van bronvermeldingen van wetenschappelijke onderzoeken.
Omdat ik zelf – met name ‘s middags of aan het eind van een wandeling – een vreemde vertraging (soort freeze?) in mijn looptempo bemerk, alsof ik door stroop loop, ben ik wederom in de boeken en YouTubes gedoken. Ik had wel eens gehoord en gelezen dat beluisteren van muziek met een ritme van 110 beats per minuut kan helpen tegen vertraging en freeze. Ik neem de proef op de som. Op Spotify staat een playlist ‘110-115 BPM walking songs’. Het zijn naar mijn smaak soms afschuwelijke nummers, maar warempel, het werkt! Mijn benen pakken automatisch het ritme over van de muziek die mijn oortjes in mijn brein pompen. Ik ga weer hard, zelfs veel harder!
Nu wil ik het naadje van de kous weten! Dus het boek van mevrouw Bryan kwam weer uit de kast. De schrijfster schrijft kort samengevat als volgt:
Onder loopproblemen kunnen we verstaan:
- Gebogen houding bij staan of lopen;
- Afgenomen beweeglijkheid in enkel, heup of knie;
- Verminderde staplengte/schuifelen;
- Verminderde armswing;
- Verkrampte tenen met verminderde voetafwikkeling;
- Langzame tred;
- Festinatie, snelle dribbelpasjes (al dan niet ter voorkoming van vallen);
- Moeite met starten;
- Bevriezen ;
- Moeite met draaien of door een deuropening gaan;
- Onstabiele balans;
- Afgenomen snelheid.
Loopproblemen zijn over het algemeen resistent tegen medicatie en op termijn het meest invaliderende symptoom in Parkinson.
Onderzoek uit de jaren 1942, 1960 en 1967 heeft uitgewezen dat dansen op muziek het bevriezen tijdelijk (gedurende de dans) kan opheffen (zie eventueel de beide YouTubes onderaan deze blog).
De eerste systematische studie naar de invloed van ritmische muziek op loopgang is gedaan in 1996. Daaruit bleek dat Rytmische Auditieve Stimulatie (RAS) zowel loopsnelheid, balans als staplengte aanzienlijk verbeterde na 3 weken training. Het effect van beweging op hersenherstelmechanismen en het aanleggen van nieuwe neuropaden is eerder vastgesteld, maar dan moet de beweging wel op hoge snelheid (10% boven comfortabel) worden uitgevoerd. Dat muziek daarbij extra ondersteunt (je loopt dan automatischer en makkelijker snel), bleek uit latere onderzoeken. Deze extra snelle loopgang op ritmische stimulatie gedurende meerdere weken heeft positief effect op alle bovengenoemde loopproblemen!
Wat gebeurt er in het brein dat de verbetering in loopgang veroorzaakt?
- Ons lichaam wordt gemotiveerd om te bewegen, tappen of dansen als we muziek horen. Je herkent dat aan dat geen enkele uitvoerend zanger of muzikant als een houten plank op het podium staat. Er gebeurt iets in de Basale Ganglia als je muziek hoort of maakt (Prof. Eric Scherder heeft daar een mooie YouTube over gemaakt https://youtu.be/9Kq3rwjMxTE?si=EX5ls5GxeoaLsQLb)
- Loopproblemen worden veroorzaakt door een slecht gecoördineerde interne timing. Een RAS kan die timing bevorderen, waarop het lichaam op het ritme van de RAS kan synchroniseren.
Uit 2 studies die zijn gedaan in 2009 en 2010 bleek echter dat een beat die te snel is, het tegendeel bewerkstelligt. De muziek synchroniseert dan niet met de beweging. Voordat je je eigen playlist samenstelt zul je dus moeten determineren welke snelheid correspondeert met jouw stappen-kadans. 80 bpm als je een trage loper bent, 110 als je fit bent. En alles daartussenin natuurlijk. Je kunt daarvoor de metronoom-functie op je smartfone gebruiken met de trial-and-error methode. Luister 2 minuten naar het door jou uitgekozen beat-tempo en begin dan te lopen op een vlak pad. Loop 100 meter om te beoordelen of de beat synchroniseert, of sneller of trager moet. Het kan zijn dat jouw tempo na een aantal weken oefenen omhoog gaat. Stel je playlist dan bij. Let erop dat je zo’n 10% sneller loopt dan comfortabel voor je voelt.
Dat 110-115 beats direct aansloot op mijn stappen-kadans was dus een toevalstreffer!
Dan de muziekkeuze: de muziek moet een STERKE disco-stijl beat bevatten. Easy-listening en klassieke muziek werken niet. Verbaas je (klein)kinderen. De muziek moet luid aanstaan, zonder uiteraard gehoorbeschadiging te veroorzaken. En het moet muziek zijn en niet alleen het tikken van een metronoom.
Na verloop van tijd kun je het lopen op muziekritme nog wat complexer maken door mee te klappen, te boksen of mee te zingen terwijl je loopt. Leuk voor de voorbijganger, heb ik inmiddels ondervonden. Wellicht ga je ook in je dagelijks leven meer zingen, dansen en klappen: hartstikke goed! Soldaten zingen vaak ook tijdens een mars.
Succes, en … wandel-se!
Marianne, maart 2024
Kijk eventueel ook naar dit fantastische filmpje!
En deze:
Of lees nog een keer wat ik eerder heb geschreven over de gyro-kynetische therapie van Alex Kerten.