Hierna vind je een praktische toepassing (Wim Hof), een theoretische onderbouwing (Prof. Dr Andrew Huberman en dr. Anna Lembke), een beschouwing vanuit de Traditionel Chinese Medicin (Prof. Dr. M. Cohen) en mijn eigen ervaring met het verschijnsel koud douchen

Wim Hof

Ik denk dat je Wim Hof wel kent. Hij wordt genoemd ‘the Iceman’, omdat hij blootsvoets besneeuwde bergen beklimt, de marathon loopt door sneeuw, en onder het ijs zwemt van wak naar wak.

Wim Hof pleit ervoor dat iedereen elke dag een koude douche neemt, opbouwend in een paar weken van 15 seconden naar 2 minuten onder het motto ‘one cold shower each day, keeps the doctor away’! De gezondheidsvoordelen zijn enorm en Hof heeft onvoorstelbare resultaten gezien bij mensen die o.a. lijden aan kanker, MS, depressies, Ziekte van Lyme en Parkinson! De symptomen kunnen door het nemen van een dagelijkse koude douche drastisch worden beïnvloed. Waar dat precies aan ligt, is niet bekend, maar men vermoedt dat verhoging van de dopamine-spiegel ermee te maken heeft. Andere gunstige effecten zijn dat het nemen van een koude douche de wilskracht verhoogt, doorbloeding verbetert en je immuunrespons versterkt.

In eerste instantie voelt het koude water op je lichaam aan als een enorme schok. Maar vrees niet, want tenzij je last hebt van vasculaire problemen (hoge bloeddruk die met medicatie behandeld wordt, beroerte, hartfalen) of epilepsie, kan iedereen een koude douche tot 30 seconden om mee te beginnen goed verdragen. Eventueel start je met een warme douche en zet je de kraan geleidelijk op kouder of douche je om te beginnen eerst je benen koud.

Mijn ervaring

Ik doe dit sinds de zomer van 2016 en heb het vermoeden dat deze remedie zó goed hielp tegen mijn toenmalige klachten, dat mijn diagnose Parkinson pas zoveel later gesteld werd door de neuroloog.

Prof. Dr. Marc Cohen

In de winter van 2023 luisterde ik echter een podcast van Prof. Dr. Marc Cohen, die juist pleit voor een afwisseling tussen warm (Yang) en koud (Yin). Hij nuanceert daarmee de extreme praktijk van Wim Hof en stelt dat juist het zoeken van een balans tussen Yin en Yang gezondheidsbevorderlijk is. Een hete sauna is prima, afgewisseld of beëindigd met een koude douche of bad. Hij is niet perse een voorstander van het shockeffect dat optreedt als je je direct helemaal blootstelt aan koud water, maar raadt aan eerst een been onder koud water te doen, dan het andere en de blootstelling stapsgewijs uit te breiden. En je dus eerst stevig op te warmen onder een hete douche, alvorens je de kraan op koud zet. Comfortabel discomfort, noemt hij het. Niet te extreem.

Prof. Dr. A. Huberman

De neurowetenschapper Prof. Dr. Andrew Huberman heeft onderzocht op welke manieren het dopamine-level kan worden beïnvloed en is tot de conclusie gekomen dat koud douchen of het zwemmen in koud water het niveau van dit stofje met 250 % (!) duurzaam kan verhogen. Hij zegt het volgende over het beïnvloeden van je dopamine huishouding (hij gaat uit van een normale situatie, dus niet van iemand met Parkinson):

De mens beschikt over 2 soorten dopamine-circuits:

a) een aangeboren of door omstandigheden bepaalde basishoeveelheid dopamine. Deze fluctueert over de dag een beetje. Een lage basishoeveelheid vertaalt zich in introversie, lage motivatie en focus, weinig enthousiasme, rustige persoonlijkheid.

b) dopamine-pieken, veroorzaakt door opwindende ervaringen.

Er zijn 2 soorten pieken:

• Pieken waarna de basishoeveelheid dopamine na het einde van de piek hoger is dan voor de piek: De piek is veroorzaakt door: 1) koud douchen, zwemmen in koud water, vasten en 2) vrijwillig en vanuit je eigen intrinsieke motivatie afzien van iets wat je graag wil, maar eigenlijk niet goed is voor je (bijv een airco aanschaffen) en 3) gedisciplineerd moeite doen voor iets wat je leuk vindt en tegelijk goed voor je is (sport, mediteren, qigong, iets nieuws leren), waarbij je focust op/geniet van het proces zelf en het niet doet voor het applaus van anderen. Let op: iets wat jíj leuk vindt om te doen. Tegen je zin in hardlopen is niet dopamine- bevorderend!
• Pieken waarna de basishoeveelheid dopamine na het einde van de piek lager is dan voor de piek. De piek is veroorzaakt door korte termijn-plezier, bijvoorbeeld een lekkere chocolademuffin, drukke feestjes, alcohol, medicijnen, porno kijken, social media, youtube filmpjes kijken, nicotine, gamen, elke verslaving (dat kan ook je werk zijn) waar je eigenlijk mee wil stoppen. Maar ook de geboorte van je kindje, verliefdheid …

Je basishoeveelheid dopamine gaat alleen omhoog als je iets doet.

Nog wat statements van Prof. Dr. Huberman om je visie op piekervaringen te verrijken:

• Vind je balans tussen afzien en plezierige ervaringen;
• Verwacht niet steeds dezelfde beloning van de leuke activiteiten die je doet;
• Leg je verwachtingen van het leven niet te hoog;
• Verlang niet terug naar eerdere pieken;
• Wees tevreden met wat je hebt.

Huberman citeert wat stellingen uit het boek ‘dopamine nation, finding balance in the age of indulgence‘ van Dr. Anna Lembke. Daarom ben ik haar boek ook gaan lezen. Zij eindigt haar boek met 10 balanslessen:

1. Het onbegrensd streven naar plezier (en vermijding van pijn), leidt tot pijn;
2. Herstel begint met afzien;
3. Afzien reset het brein-beloningssysteem en daarmee kan ons vermogen groeien om te genieten van kleine dingen;
4. Zelfbevrediging schept letterlijk en figuurlijk ruimte tussen verlangen en consumptie, een noodzaak in onze met dopamine overspoelde wereld;
5. Medicatie kan balans herstellen, maar we verliezen een kans met het nemen van pijnstillers;
6. Pijn ondergaan reset onze balans naar plezier;
7. Hoed je voor het verslaafd raken aan pijn;
8. Radicale eerlijkheid bevordert bewustzijn, intimiteit en een tevreden mindset;
9. Sociale schaamte bevestigt dat we tot de menselijke stam behoren;
10. In plaats van wegrennen van de wereld, kunnen we ons plekje erin vinden.

Terug naar koud douchen. Deze uitdaging kun je op verschillende manieren ondergaan:

• Proberen langzaam te blijven doorademen en ontspannen te blijven;
• De kou juist vóelen, er echt ín stappen;
• Aan andere dingen denken, opdat je jouw aandacht van de kou weg richt.

Voor het effect op je dopamine-spiegel maakt het volgens Prof. Dr. Huberman niet uit vanuit welk perspectief jij de koude douche ondergaat..

In de podcast hieronder kun je hem het bovenstaande zelf horen vertellen en na ongeveer 1.35 gaat het over koud water.

Wie meer wil lezen over het positieve effect van koud water, kan googelen op de naam Vincent Priessnitz. Deze Oostenrijkse boer beoefende deze praktijk al in de eerste helft van de 19e eeuw en maakte er naam en faam mee!